Dünyayı kasıp kavuran ve ağır sonuçlara sebep olan Corona Virüsü, 11 Mart 2020’de ülkemizde de tespit edilmiştir. Yapılan tespitin akabinde ülke genelinde hastalığın yayılmasının önlenmesi ve hastalığa yakalananların hastanelerdeki tedavisinin sağlanabilmesi amacıyla pek çok tedbir alınmıştır. Bu tedbirlerin en dikkat çekenlerinden birisi ise sokağa çıkma yasağıdır. Bahse konu önlem kapsamında sokağa çıkan vatandaşlara idari para cezaları kesilmekte ve bu ceza asgari ücretten fazla olması dolayısıyla halk üzerinde büyük baskı yaratmaktadır.
Peki kesilen bu cezalar hukuka uygun mudur, değilse iptal edilebilirliği var mıdır?
Tabi ki iptal edilebilirliği bulunmaktadır. Şöyle ki;
İdari para cezalarının gerekçesinde genel olarak 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 27 ve 72 . maddeleri gösterilmektedir. Ancak hem gerekçe olarak gösterilen kanun maddelerinde hem diğer kanunlarımızın maddeleri içerisinde açıkça halk sağlığını korumak için düzenlenmiş bir sokağa çıkma yasağı tedbiri bulunmamaktadır. Dolayısıyla kanunda yazılı olmayan tedbire dayanılarak verilmiş bir idari para cezası kanunilik ilkesine aykırı olması dolayısıyla iptal edilebilir. Ancak cezaya yapılan itirazın temelinin kanuna dayandırılması ve sübjektif olmaması büyük önem arz etmektedir.
Bunun yanı sıra itiraz edilecek bir diğer husus ise cezanın kim tarafından kesileceğine ilişkin olabilmektedir. Bu konuyla ilgili olarak yukarıda belirttiğimiz kanunilik ilkesine aykırılığa ilişkin itirazımız, genel halk sağlığının korunmasının sebep gösterilmesi sonucu kabul edilmez ise bizim usule ilişkin olarak da itiraz hakkımız mevcuttur. Her ne kadar polis ve jandarma cezaların kesilmesinde aktif rol almakta ise de aslında polis ve jandarmanın yalnızca tespit etmek için tutanak tutma görev ve yetkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla kolluk kuvvetleri sadece tespit tutanağı düzenler ancak ceza kesemezler. Bahse konu İdari para cezasını kesme yetkisi ise valiliklere aittir. Bu da şu usule uyulması halinde mümkündür, öncelikle il umumi hıfzıssıhha meclisi sokağa çıkma yasağı kararı almışsa veya Sağlık Bakanı bu kararı almışsa, bu kararlar önceden halka bildirilir, bu karara aykırı davranış tutanakla tespit edilir, bu tutanağa ilişkin olarak valilik cezayı uygular. Bu usule aykırı olarak uygulanmaya çalışılan cezalar yine iptal ettirilebilir.
İdari Para Cezanın iptali için nereye başvurulması gerekmektedir?
Sokağa çıkma yasağı kapsamında tarafına idari para cezası kesilen bir kişi ceza tutanağının kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edebilir. Kesilen ceza kişinin yüzüne karşı kesilmiş ve tutanak imzalatılmış ise cezanın tebliği beklenmeden 15 gün içerisinde itiraz edilmelidir. Bu süre içerisinde itiraz edilmez ise idari para cezası kesinleşir.
Kesilen para cezasının iptali için verilen bu süreyi mücbir sebep dolayısıyla kaçıran kişiler, sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren en geç 7 gün içerisinde kesinleşmeye itiraz edebilir.
İtiraz dilekçesinde, kişilerin haklılığını kanıtlamaya yönelik delillerini ve sebeplerini açıklamak suretiyle sunmaları gerekmektedir.
İtiraz süreci açıkça 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu m.27 ‘de düzenlenmiştir.
Stj. Av. Aysu Oral